GALERIA UFFIZI WE FLORENCJI
Galeria Uffizi we Florencji jest jedną z najbardziej znanych galerii sztuki i jednocześnie jednym z najstarszych muzeów w Europie. Pierwotnie powstało w 1560 roku nie jako muzeum, ale jako siedziba urzędów administracyjnych i sądowych (stąd też nazwa – włoskie ufficio – biuro, urząd) Florencji na polecenie Wielkiego Księcia Toskanii – Kosmy I Medyceusza.
Cosimo I zlecił projekt architektoniczny Galerii Uffizi Giorgio Vasariemu – urodzonemu w Arezzo (Toskania) włoskiemu architektowi, inżynierowi i malarzowi. Vasari nadał kształt układowi architektonicznemu, który możemy podziwiać do dziś. Zaprojektowany przez niego Korytarz Vasariego (Corridoio Vasariano) łączy Palazzo Vecchio, Galerię Uffizi, Ponte Vecchio oraz Palazzo Pitti i Ogrody Boboli znajdujące się po drugiej stronie rzeki Arno. Korytarz Vasariego pełnił w tym czasie funkcję bardzo praktyczną – pozwalał członkom rodziny Medyceuszy swobodnie poruszać się po mieście i być przez nikogo nie zauważonym.
Sama Galeria Uffizi została zbudowana w dzielnicy portowej znanej jeszcze w czasach rzymskich, ponieważ w tym czasie rzeka Arno była żeglowna. Dzielnica portowa zwana była Baldaracca (obecnie toskańskie słowo baldaracca oznacza kobietę lekkich obyczajów) i była miejscem tawern i domów publicznych. Baldaracca była nazwą najsławniejszej w tym czasie tawerny, która jednocześnie pełniła funkcję domu publicznego (o tym miejscu wspominał nawet w swoich dziełach Boccaccio). Zbudowanie w tym miejscu Galerii Uffizi wraz z Korytarzem Vasariego w dalszej części miasta nadało dawnej dzielnicy portowej całkowicie nowy charakter – można powiedzieć, że przyszłe zbiory sztuki zmieniły obyczaje tej części Florencji. Po śmierci Vasariego (1574) roku projekt Uffizi został dokończony przez architekta Bernardo Buontalenti i Franciszka I Medyceusza, którzy zapoczątkowali stworzenie Galerii, powstałej już w 1581 roku.
Głównym miejscem Uffizi w tym czasie była Sala della Tribuna – służąca do przechowywania najcenniejszych skarbów Medyceuszy. Salę wybudowano na kształt Wieży Wiatrów w Atenach oraz bazylik i baptysteriów, nadając jej 8-boczną konstrukcję w nawiązaniu do tradycji chrześcijańskiej, gdzie liczba osiem miała zbliżać człowieka do nieba. Kopuła sali nawiązuje do sklepienia niebieskiego, a całość nawiązuje do 4 żywiołów przyrody.
Od tego czasu kolekcja stawała się coraz większa. Oprócz dzieł sztuki gromadzono w niej klejnoty dynastii Medyceuszów, broń, przedmioty użytkowe, a nawet instrumenty naukowe np. należące do Galileusza. W połowie XVIII wieku utrata zbiorów była zagrożona w związku ze śmiercią członków głównej gałęzi Medyceuszy. Rozproszenie zbiorów uratowała Anna Maria Medycejska – bezpośrednia potomkini głównego rodu, która paktem rodzinnym zobowiązała nowe władze Toskanii do związania dziedzictwa Medyceuszy z Florencją dla dobra publicznego i jego rozsławienia oraz przyciągnięcia do miasta cudzoziemców. Dzięki niej przekazano władzom także szczegółowy spis wszystkich zbiorów. Galeria Uffizi dla publiczności została oficjalnie otwarta w 1789 roku, a zbiory zostały podzielone ze względu na ich rodzaje od sztuki do kolekcji naukowych. Cześć zbiorów ze względu na ich liczbą przeniesiono także do innych muzeów Florencji np. posągi do muzeum Bargello a artefakty etruskie do muzeum archeologicznego.
Obecnie zbiory Galerii Uffizi mieszczą się na 3 piętrach połączonych zabytkowymi schodami, a kolekcja liczy ponad 2 tysiące dzieł – co stawia ją na pierwszym miejscu na świecie pod względem wielkości i znaczenia zbiorów. Żeby zapoznać się z wszystkimi dziełami tutaj zgromadzonymi (i ich chociażby krótką historią) na zwiedzanie przeznaczyć trzeba co najmniej 3-4 godziny.
Do moich ulubionych dzieł sztuki, które tu można zobaczyć należą przede wszystkim obraz Leonarda da Vinci Annunciazione Zwiastowanie – dzieło, które ukończono 1476 roku przedstawiające Archanioła Gabriela zwiastującego Maryi, że została wybrana na matkę Syna Bożego. Dzieło przypisywane da Vinciemu (jako głównemu autorowi) oprócz kontekstu religijnego jest gratką także poszukiwaczy ukrytych tajemnic, z których artysta był znany w swoich dziełach. Na obrazie jest między innymi namalowane drzewo gatunku, które w Europie będzie dopiero znane za 350 lat – skąd artysta wiedział, jak wygląda gatunek drzewa w tym czasie znanego tylko poza kontynentem europejskim? – nie wiadomo.
Kolejnym dziełem, które pamiętam do dziś jest Cherub grający na lutni – obraz olejny na desce namalowany w 1521 roku przez Rosso Fiorentino – obraz ten jest fragmentem zaginionego ołtarza, na którym anioł próbuje grać na dużej w stosunku do jego postaci lutni. Dzieło, które ze względu na swój uniwersalny charakter spodoba się chyba wszystkim pokoleniom odwiedzających.
Szczególnym dziełem jest Gattamelata – dzieło ukazujące młodego rycerza Gattamelato zwanego też Erasmo z Narni (Narni – miasto we włoskiej Umbrii) jednego z najsłynniejszych dowódców wojskowych późnego średniowiecza – włoskie Gattamelata – oznaczało słodka kotka (od melata – miód spadziowy) prawdopodobnie z powodu jego słodkiej mowy i wyrafinowanych sposobów łapania wrogów lub z powodu herbu, który nosił przy sobie kota w kolorze miodowym.
Pięknym obrazem ze względu na światło, które zostało w nim uchwycone jest XVII wieczne dzieło Gerrit van Honthorst’a Adorazione del Bambino Adoracja Dzieciątka – bardzo klimatyczne dzieło o charakterze religijnym.
Ilość dzieł w Galerii Uffizi naprawdę jest imponująca i dla miłośników sztuki wizyta tutaj będzie niezapomnianym przeżyciem. Twarze spoglądające na nas z obrazów – każda z nich ma jakby swoją własną tajemnicę, którą chce nam opowiedzieć, a nasz zachwyt próbuje część tych sekretów zgłębić. Dosłownie od niektórych dzieł po prosu trudno się oderwać.
Galeria Uffizi mieści się na Piazzale degli Uffizi 6. Czynna jest przez cały rok (z wyjątkiem poniedziałków) od 8.15-18.50. Z darmowego zwiedzania możemy tutaj skorzystać w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, ale trzeba zazwyczaj odstać w długiej kolejce do wejścia. Poza tym dniem bilety kosztują w sezonie (marzec- październik) od 25 euro/osoba – poza sezonem 12 euro. Dla osób do 18 roku życia (za okazaniem paszportu lub dowodu) wejście jest bezpłatne.
Paweł Wiśniewski
Autor artykułu jest miłośnikiem Toskanii i Włoch, twórcą profilu Toskania i Włochy jakich nie znacie https://www.facebook.com/people/Toskania-i-Włochy-jakich-nie-znacie/100068896157362/
oraz autorem książki TOSKANIA NIEZNANA Wydawnictwa Pascal.
Zdjęcia – archiwum autora